Để một gia đình phát triển được, cần có không gian dành cho gia đình đó. Cũng như một cái cây muốn lớn phải có không gian trồng cây, một văn hóa muốn sống phải có không gian cho văn hóa đó.
Không gian gia đình bao gồm rất nhiều thứ. Trước hết, là nơi sẽ diễn ra các hoạt động của gia đình. Và rồi, là chính những hoạt động mang tính truyền thống, những hoạt động đồng sáng tạo của các thành viên trong gia đình sẽ tạo ra những không gian hoạt động cho gia đình.
Ví dụ trước hết thì vợ chồng mình cần có một cái tổ ấm. Hai đứa đã từng ở nhà xã hội, nhà trọ, và góp chính nhà chung cư của mình. Và dù là ở đâu thì nơi đó luôn có chỗ cho mọi sinh hoạt diễn ra, có chỗ để ăn ngủ nghỉ, học tập làm việc, có chỗ cất giữ các kỷ niệm.
Trong sinh hoạt hằng ngày, cần có các bữa ăn cùng nhau – chén dĩa cặp, ngồi đối diện nhau và có những câu chuyện kể cho nhau nghe. Chính cái hoạt động ăn cùng nhau này là một không gian gia đình, chứa đựng trong đó hoạt động mình kể chuyện, lắng nghe, ăn và kết nối với nhau.
Và Giáng Sinh là sự kiện hết sức là quan trọng, vì ý nghĩa của ngày Giáng Sinh, và vì cả 2 đứa đều rất thích Giáng Sinh. Chính ngày Giáng Sinh này mở ra một không gian bối cảnh cho gia đình. Nhưng không gian Giáng Sinh này không phải là một nơi chốn có sẵn ở đó, mà là do 2 vợ chồng cùng nhau tự tạo ra. Cứ đầu tháng 12 hằng năm, là lại cùng nhau làm hang đá. Mà để làm hang đá thì phải dọn nhà, tổng dọn hết sạch nhà cửa và bỏ đi cơ số những đồ dùng trong nhà. Tiếp đến là cùng nghĩ ý tưởng, thường thì mỗi năm sẽ có một điểm nhấn nào đó dựa trên những vật liệu có sẵn. Năm nay lockdown do Covid, nên thùng giấy có rất nhiều, và thế là có thể làm con huơu và mái nhà bằng thùng, xếp thùng cao lên làm thành cái nền. Làm handmade là sở thích chung, nhưng cuộc sống bận rộn nên bây giờ có ngày Giáng Sinh để trong năm có ít nhất một dịp làm handmade với nhau. Toàn bộ đèn và dây trang trí tận dụng lại vật dụng cũ, từ hồi còn ở nhà xã hội cơ. Cái việc cắt cắt dán dán vậy mà cũng mất hết cả ngày, dọn nhà thì cả 2-3 ngày.
Hang đá năm nào cũng có 2 con sên, một món quà mua được từ sạp đồ chơi 2nd hand ở hội chợ giáng sinh dành cho người nghèo 8 năm trước – từ hồi còn hẹn hò cặp kè. Có nhiều năm, hai đứa treo cả những tấm ảnh instax chụp trong năm – như những kỷ niệm và review của năm.
Giáng Sinh còn là đi lễ cùng nhau, mặc áo ton sur ton, đoàn tụ gia đình tặng quà và mở quà cùng nhau. Giáng Sinh là một không gian gia đình đặc biệt, mọi hoạt động đều gắn theme GIA ĐÌNH. Với mình, Giáng Sinh có vẻ hướng ra bên ngoài nhiều hơn là hướng nội tâm – là không gian để kết nối sâu các mối quan hệ với mọi người trong gia đình.
Mình nghĩ rằng không gian gia đình là quan trọng. Nó khác không gian công cộng, không gian lớp học, không gian công sở. Một số single mom mà mình biết, điều mà họ làm rất tốt cho con của họ là tổ chức không gian gia đình 2 người: mẹ&con. Không gian đó có đủ chức năng, có sự tham gia và gắn kết của đứa trẻ, có sự kết nối với môi trường sống và cộng đồng xung quanh. Nên sự lớn lên của đứa trẻ đó vẫn cân bằng và trọn vẹn dù không có người cha bên cạnh.
Ngược lại, một số gia đình mà mình biết lại chia rẽ và mất mát vì thiếu không gian gia đình này do một vài nguyên nhân nào đó. Không có không gian gia đình, và rồi cũng không có gia đình.
